Apocalypse/Post-Apocalypse (tận thế/hậu tận thế) là gì: định nghĩa và ví dụ

Apocalypse/Post-Apocalypse (tận thế/hậu tận thế) là gì: định nghĩa và ví dụ

Tận thế (apocalypse) và hậu tận thế (post-apocalypse) bao gồm các tác phẩm nói về những thảm hoạ toàn cầu. Cốt truyện xoay quanh việc tìm cách ngăn chặn thảm hoạ xảy ra, hoặc những ảnh hưởng và hậu quả mà thảm hoạ kia gây ra.

Các chủ đề tận thế/hậu tận thế thường gặp

Các thảm hoạ ngày tận thế có thể lấy nguyên nhân tự nhiên, chẳng hạn biến đổi khí hậu bất chợt; các thảm hoạ nhân tạo, chẳng hạn chiến tranh hạt nhân; các thảm hoạ y tế, chẳng hạn như bùng phát đại dịch (nhân tạo hoặc tự nhiên); hoặc các thảm hoạ thuần tuý tưởng tượng như đại dịch zombie hoặc người ngoài hành tinh xâm lăng. Các chủ đề thường gặp khác bao gồm máy móc nổi dậy, thoái hoá giống nòi, môi trường sinh thái bị phá huỷ, cạn kiệt tài nguyên, điểm kỳ dị công nghệ (technological singularity).

Các tác phẩm thuộc dòng này có thể lấy bối cảnh trong lúc thảm hoạ đang diễn ra hoặc sắp diễn ra, tập trung vào phản ứng của con người trước ngày tận thế đang đến gần; hoặc ngay sau khi thảm hoạ xảy ra, tập trung vào những khó khăn trong sinh tồn hay chấn động tâm lý của những người sống sót, những cố gắng duy trì nòi giống hoặc nền văn minh; hoặc trong tương lai rất xa sau khi thảm hoạ đã diễn ra, và các nền văn minh cùng lịch sử giai đoạn trước thảm hoạ đã bị trôi vào quên lãng, hoặc trở thành huyền thoại. Đặc biệt, các truyện hậu tận thế thường hay lấy bối cảnh là một thế giới tương lai không có công nghệ, hoặc một thế giới với chỉ chút ít tàn dư công nghệ còn sót lại.

Các tác phẩm tận thế/hậu tận thế tiêu biểu thời đầu (trước năm 1900)

Tác phẩm The Last Man (1826) của Mary Shelley, thường được coi là tác phẩm thuộc thể loại tận thế hiện đại đầu tiên. Truyện kể về hành trình của một người tìm cách sinh tồn và bảo vệ gia đình trong một thế giới đã bị bệnh dịch tàn phá, nhưng rốt cuộc trở thành người cuối cùng của nhân loại sống sót.

Tiểu thuyết After London (1885) của Richard Jefferies là tác phẩm hậu tận thế đóng vai trò rất quan trọng cho việc hình thành dòng văn này. Sau khi nước Anh bị một thảm hoạ nào đó tàn phá, các vùng quê dần trở nên hoang dã và những người sống sót phải quay về sống cuộc đời Trung Cổ. Những chương đầu tiên tác giả dành riêng ra để tả cảnh thiên nhiên dần xâm lấn nước Anh: các cánh đồng biến thành rừng rậm, thú nuôi sống hoang, đường xá mọc đầy cỏ dại, các hồ nước và đầm lầy độc hại xuất hiện. Các chương sau viết theo lối truyện phiêu lưu thông thường, nhưng những chương đầu đã đặt nền móng để các truyện khoa học viễn tưởng cùng dòng sau này học tập.

H.G. Wells cũng đã viết vài tác phẩm với đề tài tận thế/hậu tận thế, và nổi tiếng nhất là Chiến tranh giữa các thế giới (1898). Truyện kể về Trái Đất bị người Sao Hoả xâm lăng. Vì đã có lần truyện được Orson Welles phát trên đài, gây náo loạn trên diện rộng, truyện trở thành một trong những tác phẩm tận thế/hậu tận thế nổi tiếng nhất từ trước đến nay.

Các tác phẩm tận thế/hậu tận thế tiêu biểu sau năm 1900

---

---