Mù lòa:
Mù lòa được coi là tiểu thuyết siêu thực, đa tầng, đa nghĩa của Saramago. Một tiểu thuyết có sức nặng, đáng kinh ngạc và cả sự kinh hãi về bản chất của con người, của thế giới mà ta đang sống.
Một người đàn ông 35 tuổi đang lái xe ô tô bỗng dưng hóa mù. Một người qua đường đưa ông ta về nhà cũng hóa mù theo. Người bác sĩ nhãn khoa khám cho người đàn ông bị mù đầu tiên cùng những người bệnh trong phòng chờ hôm ấy đều bỗng dưng chẳng nhìn thấy gì nữa ngoài một sắc trắng như "bơi giữa biển sữa".
Bệnh mù trắng như căn bệnh lây lan khắp nơi, khiến tâm lý người dân hoảng loạn. Những người phát bệnh đầu tiên cùng những người có khả năng phát bệnh bị chính phủ tập trung lại một chỗ và giam trong một nhà thương điên, để ngăn chặn sự bùng phát của dịch bệnh này. Họ bị cách ly hoàn toàn, bị những người có vũ trang canh gác, phòng khi họ chạy trốn. Và những ai có ý định hoặc bị ngờ là có ý định trốn đi đều bị bắn chết không thương tiếc.
Sáng mắt
Lấy bối cảnh 4 năm sau bệnh “mù trắng” bỗng nhiên bùng phát, tác phẩm được coi là phần tiếp theo của Mù lòa xoáy sâu vào nền chuyên chính, và những con người nắm giữ quyền lực. Saramago không đặt tên cho một vùng đất, thay vào đó bằng sự vô định danh, tác phẩm như lời nhắc nhở rằng những gì đang được viết ra có thể xảy đến ở bất kì đâu.
Sáng mắt được Saramago đặt ra như một tựa đề tương phản hoàn toàn với Mù lòa trước đó, thế nhưng câu hỏi rằng “nhìn có nghĩa là gì?” vẫn đang thôi thúc người đọc trả lời. Trong cuốn trước đó ông đã từng viết: “Chúng ta mù nhưng thấy. Người mù có thể nhìn nhưng không thấy”. Có thể lí giải việc mù không nằm ở nơi đôi mắt, mà chính là sự cảm nhận. Và tình thế này cũng là một ẩn dụ sâu xa hơn thế, nơi sự e ngại thứ không bình thường dần dần trở thành “mù lòa”.
Ở cuốn sách này, Saramago một lần nữa đào sâu vào nền chuyên chính, và đặt ra câu hỏi, rốt cuộc vai trò của người đứng đầu đất nước có thể là gì? 4 năm trước, trong bệnh “mù trắng” họ đã bỏ rơi nhân dân của mình. Thì 4 năm sau, cũng một bệnh khác – “bóng ma phiếu trắng”, họ sẽ giải cứu đất nước của mình ra sao?